Alinea's maken is vaak op enter drukken. Maar zomaar op random plekken een witregel toevoegen, is niet handig. Daarom in dit artikel twee korte tips voor het maken van alinea's.
Het belang van een goede tekstopbouw
Een tekst bestaat natuurlijk in de basis uit letters. De letters vormen woorden en de woorden vormen zinnen. De zinnen vormen vervolgens alinea's. Alinea's zijn dus een aantal zinnen samen, met een witregel ervoor en een witregel erna.
Een tekst kan bestaan uit alleen een paar alinea's, maar een tekst kan ook tussenkopjes hebben. Een paar alinea's onder zo'n tussenkopje heten samen een paragraaf. (En een aantal paragrafen samen vormen een hoofdstuk.)
Paragrafen en alinea's gebruik je allebei om een tekst te structureren, net als hoofdstukken. En dat is precies waarom ze zo belangrijk zijn. Want een goed gestructureerde tekst is makkelijker te lezen en wordt daarmee beter begrepen.
Tip 1: Behandel één onderwerp per alinea
Een tekst heeft altijd een bepaald hoofdonderwerp. Hoe groot of hoe klein een tekst ook is en hoe groot of klein het onderwerp ook is.
Neem een onderzoeksrapport. Het gehele rapport behandelt een onderzoeksvraag. De hoofdstukken bekijken deze onderzoeksvraag van verschillende kanten. Elk hoofdstuk behandelt een deelonderwerp. In de paragrafen behandel je vervolgens nog kleinere deelonderwerpen die hiermee te maken hebben. En in de alinea's beschrijf je thema's die met het betreffende deelonderwerp te maken hebben. Oftewel, de alinea is het kleinste stukje structuur dat je in zo'n rapport (en elke andere tekst) gebruikt.
Elke alinea mag dus maar één onderwerp hebben, één thema. De witregels tussen de alinea's zijn eigenlijk zichtbare grenzen. Grenzen die aangeven waar je van het ene naar het andere onderwerp gaat. De enige uitzondering hierop is als een alinea op die manier maar uit één zin zou bestaan. Dan kun je die toevoegen aan een andere alinea. Al hoeft dat niet… Want alinea's zijn al snel te lang, maar eigenlijk nooit te kort.
Want hoe fijn is het, al die witruimte! Een heel lang artikel met korte alinea's en veel witruimte, leest vaak prettiger dan een veel korter artikel die uit een 'massief' blok tekst bestaat. More is more!
Tip 2: Zet alinea's op de juiste volgorde
Je alinea's moeten natuurlijk wel met elkaar samenhangen en elkaar op een logische manier opvolgen. Doen ze dat niet, dan heb je namelijk nog geen structuur aangebracht.
De volgorde van je alinea's is dus net zo belangrijk als het uitgangspunt dat elke alinea maar één onderwerp mag bevatten. Dit kun je onder andere doen door verbindingswoorden te gebruiken (zoals: als, daarom, dus, en, maar, ook, toen), maar dat hoeft niet. Want als je de informatie al op een logische manier achter elkaar zet, schep je al direct veel duidelijkheid.
Hoe je dat doet, alinea's op de juiste volgorde zetten? Bij een onderzoeksrapport is dit relatief gemakkelijk. Je hebt een probleemstelling, je vermeldt de oorzaak, je zet de nadelige gevolgen en de voordelen op een rij, je onderzoekt mogelijke oplossingen, je trekt een conclusie en doet aanbevelingen. Maar ook voor andere tekstsoorten werkt dit zo. Ga bij jezelf na of het verhaal dat je vertelt, op deze volgorde wel logisch is. Daarover een andere keer meer!
